Fotostarzenie – co to jest i jak powinna wyglądać ochrona skóry latem
Chcąc zachować promienny wygląd i elastyczną skórę przez długi czas, powinniśmy przez cały rok stosować ochronę przeciwsłoneczną, która uchroni nas przed skutkami fotostarzenia. Dermatolodzy i badacze przekonują, że krem z filtrem to niezbędny element codziennej rutyny pielęgnacyjnej nie tylko latem. Może też chronić zdrowie. Sprawdź, dlaczego warto go stosować, czym jest fotostarzenie oraz jakie kosmetyki warto wybierać do fotoprotekcji.
Spis treści:
- Elastoza posłoneczna, czyli fotostarzenie się skóry – co to jest?
- Objawy fotostarzenia się skóry
- Skóra latem – na co jest narażona? Czy wymaga ochrony przez cały rok?
- Pielęgnacja i ochrona skóry twarzy latem
- SPF 50 do twarzy – co to znaczy? Działanie kremów z filtrem
- Jak zrobić makijaż na lato? Wybierz podkład z filtrem
Elastoza posłoneczna, czyli fotostarzenie się skóry – co to jest?
Skóra to największy organ naszego ciała. Pełni funkcje ochronne, jest więc wystawiona na działanie takich czynników, jak wysokie i niskie temperatury, środki chemiczne, zanieczyszczenia, a także światło słoneczne i promieniowanie ultrafioletowe. Ta ostatnia właściwość nazywana jest fotoprotekcją. W wyniku działania promieni o zróżnicowanej długości fali – m.in. UVA i UVB – skóra narażona jest nie tylko na zmiany powierzchowne, czyli np. poparzenie słoneczne, ale też na poważniejsze skutki wpływające na jej zdrowie i kondycję. Dochodzi do fotouszkodzeń, ale też przyspieszenia procesu starzenia oraz wzmożenia jego objawów - czyli całości procesów fotostarzenia (photoageing), a następnie elastozy. Co to jest i jak do tego dochodzi?
Fotostarzenie to dosłownie starzenie w wyniku działania słońca, a właściwie długotrwałej i chronicznej ekspozycji skóry na jego promieniowanie. W zależności od długości fali może ono działać powierzchniowo lub wnikać w głębsze partie, prowadząc do uszkodzenia włókien kolagenowych i gromadzenia się nieprawidłowych włókien elastynowych, a nawet degradacji DNA1.
Elastoza posłoneczna to jedna ze zmian w strukturze skóry, która spowodowana jest nadmierną ekspozycją na słońce. Charakteryzuje się nagromadzeniem nieprawidłowego materiału przypominającego włókna elastynowe w warstwie brodawkowatej skóry właściwej. Objawy to głębokie bruzdy, grudki i guzki oraz zgrubienie warstwy rogowej2.
Objawy fotostarzenia się skóry
Starzenie się skóry to proces naturalny, zależny od wielu czynników, m.in. genetycznych,
środowiskowych, stosowanej diety i używek, trybu życia, aktywności fizycznej, pielęgnacji.
Procesy starzenia w skórze mogą zostać pobudzone również przez nadmierną ekspozycję na słońce. Mowa wtedy o fotostarzeniu, którego objawami są:
● nadmierne rogowacenie naskórka (rogowacenie słoneczne i łojotokowe);
● sucha, chropowata, zwiotczała skóra;
● liczne głębokie zmarszczki, utrata elastyczności;
● bruzdy i przebarwienia (najczęściej na twarzy, szyi, dekolcie, grzbietach dłoni, karku;
● zmiany barwnikowe;
● plamy soczewicowate;
● nagromadzenie tropoelastyny – choroba nazywana elastozą posłoneczną;
● upośledzenie funkcjonowania układu immunologicznego, co może stymulować rozwój stanów przedrakowych i nowotworów skóry3;
● przerost gruczołów łojowych i pojawienie się większej ilości zaskórników4.
Warto wiedzieć, że tak negatywny wpływ na skórę ma nie tylko naturalne światło słoneczne, ale też sztuczne promieniowanie UV, np. w solarium. Skutki uboczne mogą być widoczne od razu lub po latach5.
Skóra latem – na co jest narażona? Czy wymaga ochrony przez cały rok?
Warto zaznaczyć, że słońce jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania, ponieważ pomaga w syntezie witaminy D3. Zalecane jest 15 minut ekspozycji w godzinach od 10 do 15 przy odsłonięciu 18% ciała (twarz, przedramiona i łydki) bez filtrów. Co istotne, najnowsze badania naukowe wykazały, że stosowanie filtrów przeciwsłonecznych nie wpływa negatywnie na syntezę witaminy D6. Oznacza to, że możemy chronić skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania UV, nie martwiąc się o niedobór tej ważnej witaminy. Dłuższe przebywanie na słońcu nadal wymaga odpowiedniej fotoprotekcji. Dlaczego? Z powodu działania promieniowania ultrafioletowego, które dzielimy na:
● UVC (o długości fali mniejszej niż 280 nm) – nie dociera do powierzchni Ziemi, ponieważ jest pochłaniane przez warstwę ozonową. Przez zmiany klimatu może w przyszłości mieć wpływ na zdrowie skóry. Jego małe ilości mogą wywoływać rumień oraz podrażniać oczy;
● UVB (280-315 nm) – do powierzchni Ziemi dociera go tylko 5%, ale nadal ma ono ogromne znaczenie dla naszego zdrowia i kondycji skóry. Ma zdolność przenikania do warstwy zewnętrznej naskórka. Pobudza syntezę melaniny i uruchamia produkcję witaminy D3. Wywołuje także poparzenia słoneczne oraz odpowiada za pigmentację. Może podrażniać oczy i przyczyniać się do powstawania nowotworów. Zalecane jest unikanie nadmiernej ekspozycji w godzinach 10-15 i latem. Nie przedostaje się przez szyby, może natomiast odbijać się od powierzchni wody, śniegu lub piasku;
● UVA (315-400 nm) – do Ziemi dociera go 95%7. Udowodniono, że przenika do skóry właściwej i wykazuje działanie rakotwórcze. Nie powoduje ani rumienia, ani poparzeń słonecznych. To głównie ono odpowiada za fotostarzenie i elastozę posłoneczną oraz reakcje fotoalergiczne. Przenika przez szyby, przedostaje się przez chmury. Na jego intensywność nie ma wpływu pogoda ani pora roku8.
Badacze i dermatolodzy przestrzegają przed negatywnymi skutkami promieniowania UV. Oprócz fotostarzenia może ono doprowadzić do:
● powstania rumienia skórnego, czyli reakcji zapalnej organizmu na promieniowanie, która objawia się poparzeniem słonecznym. Objawy to zaczerwieniona, swędząca skóra, a w poważniejszych przypadkach powstawanie pęcherzy i łuszczenie;
● udaru cieplnego;
● alergii na słońce (swędzenie, twarde krostki);
● pobudzenia aktywnych wolnych rodników, które prowadzą do uszkodzenia DNA. Sprzyja to powstawaniu komórek rakowych.
Pielęgnacja i ochrona skóry twarzy latem
Wpływ promieniowania słonecznego na skórę zależy także od jej rodzaju. Amerykański
dermatolog Thomas B. Fitzpatrick zaproponował podział na 6 fototypów:
I – osoby o bladej skórze, z piegami, włosami w kolorze blond lub rudymi, niebieskimi lub
piwnymi oczami. Nigdy się nie opalają, zawsze ulegają poparzeniom słonecznym;
II – osoby o jasnej skórze (często z piegami), która bardzo trudno się opala i często ulega poparzeniom. Zazwyczaj mają włosy w kolorze blond, rude lub brązowe oraz zielone lub piwne oczy;
III – u tych osób skóra ma odcień kremowy, opala się w średnim stopniu, a ryzyko poparzenia jest umiarkowane. Włosy mają kolor ciemnego blond lub brązu, a oczy są szare lub brązowe;
IV – osoby o ciemnych włosach i skórze oliwkowej lub jasnobrązowej (bez piegów), która zawsze się opala i rzadko ulega poparzeniom;
V – w tym fototypie skóra, oczy i włosy są brązowe, ciemne. Łatwo w tym wypadku o opaleniznę, a ryzyko poparzenia słonecznego jest małe;
VI – osoby o ciemnobrązowej lub czarnej skórze z czarnymi włosami i ciemnobrązowymi oczami. Nigdy się nie opalają, nie są zagrożone poparzeniem9.
Przy wyborze kosmetyków warto dobrać filtr nie tylko do fototypu skóry, ale też do codziennych aktywności. Jeśli jesteśmy narażeni na dużą ekspozycję na słońce, powinniśmy wybrać filtr SPF 50 lub 50+ oraz wysoką ochronę przeciw promieniowaniu UVA (wyrażone symbolem PA i plusami). W mieście oraz podczas pracy biurowej można zdecydować się na SPF 25-3010. Stosowanie kremów przeciwsłonecznych wskazane jest przez cały rok.
SPF 50 do twarzy – co to znaczy? Działanie kremów z filtrem
Krem z filtrem SPF 50 – co to właściwie znaczy i jak dobrać właściwy poziom ochrony? Wskaźnik SPF wyznacza stosunek ilości promieniowania UV powodującego oparzenie bez stosowania filtra do jego ilości wywołującej ten sam skutek w przypadku zastosowania takiej fotoprotekcji11. Mówi dokładnie o tym, ile fotonów promieniowania UVB dociera do naszej skóry - przy SPF 50 będą to 2 fotony na 100 docierających do skóry. Dzięki temu krem SPF chroni naszą skórę w 98%. W kosmetykach stosowane są filtry fizyczne (mineralne), które odbijają i rozpraszają promienie UV (dzięki luce absorpcyjnej także w pewnym zakresie pochłaniają), lub filtry chemiczne, które je pochłaniają (a w wyjątkowych sytuacjach także odbijają). Do pierwszych należą substancje, takie jak ditlenek cynku i tlenek tytanu. Drugie to np. pochodne kwasu cynamonowego, salicylowego, kamfory czy benzofenony12.
Serum przeciwsłoneczne SPF 50+
Nowoczesne kosmetyki z ochroną przeciwsłoneczną mogą być doskonałą bazą rytuału pielęgnacyjnego. Przykładem kosmetyku na lato będzie np. serum Lancôme UV Expert Supra Screen SPF 50+ z ochroną zarówno przed promieniowaniem UVB, jak i UVA, a dodatkowo też przed zanieczyszczeniami. Serum SPF 50+ zostało przebadane klinicznie na wszystkich fototypach skóry i ma potwierdzoną skuteczność w redukcji oznak fotostarzenia (drobne zmarszczki o 10% mniej widoczne, skóra o 25% mniej matowa, ciemne plamy zmniejszone o 18%). W składzie znajdziemy 3% niacynamidu, 1% witaminy E i 3% ekstraktu z mniszka lekarskiego.
Liftingujący krem na dzień SPF 20
Czy w kremach z filtrem warto szukać jeszcze innych składników? Działanie wspomagające będą miały przeciwutleniacze (np. witamina E) czy składniki wspomagające działanie przeciwstarzeniowe. Przykładem jest wyciąg z siemienia lnianego, który znajdziemy w kremie Lancôme Rénergie Cream SPF 20.
Nawilżający krem do twarzy SPF 20
Skóra wystawiona na działanie słońca może też mieć problem z przesuszeniem i odwodnieniem. Dlatego dobrze sprawdzą się formuły kosmetyków wzbogacone o składniki kojące i dbające o nawilżenie. Krem z filtrem SPF 20 Lancôme Hydra Zen zawiera kompleks roślinny NeuroCalmTM, który pomaga chronić skórę przed negatywnym działaniem słońca i środowiska.
Jak zrobić makijaż na lato? Wybierz podkład z filtrem
Podkład do twarzy SPF 25
Jak każdego dnia chronić skórę przed fotostarzeniem i innymi negatywnymi skutkami działania promieniowania? Można nie tylko stosować krem z filtrem, ale też wprowadzić fotoprotekcję do makijażu. Podkład Teint Idole Ultra Wear Care & Glow Foundation ma SPF 25 odpowiedni na każdy dzień spędzony w mieście, kiedy ekspozycja na słońce jest umiarkowana. Dodatkowo przez 24 godziny rozświetla, pielęgnuje i pomaga w nawilżeniu skóry, m.in. dzięki dodatkowi kwasu hialuronowego i migdałowego oraz technologii neo-glow. Ma formę serum, więc będzie kompleksowym, wielozadaniowym kosmetykiem, wspomagającym ochronę przed fotostarzeniem skóry.
Źródła:
-
P. Lehmann, Fotodermatozy, tłum. A. Lesiak: https://czelej.com.pl/wp-content/uploads/2022/11/File-1508497255.pdf;
-
P. Ata, S. Majewski, Fotostarzenie skóry, Przegląd Dermatologiczny 2013, 100, 178-183: https://www.termedia.pl/Fotostarzenie-skory,56,21140,1,0.html.
-
B. Stanisz, Ochrona skóry przed negatywnymi skutkami promieniowania UV, Farm Pol, 2009, 65(5):363-368: https://www.ptfarm.pl/pub/File/FP/5_2009/10%20%20ochrona%20skory.pdf
-
https://pl.wikipedia.org/wiki/Fototypy_sk%C3%B3ry;
-
https://www.kosmopedia.org/fakty-i-mity/filtry-uv/wysoki-spf-to-brak-opalenizny/
-
L. Resich-Kozieł, K. Niemyska, Rodzaje oraz przyczyny starzenia się skóry: https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2020/02/ke2020.1-1.pdf;
-
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31069788/;
-
Panagiotis, Kosmopoulos. (2024). Ultraviolet radiation monitoring. doi: 10.1016/b978-0-12-823390-0.00002-8
-
Eggert, Stockfleth., Brigitte, Dréno., Daniel, Bacqueville., H., Duplan., Ariadna, Ortiz, Brugués. (2023). Foreword. Journal of The European Academy of Dermatology and Venereology, doi: 10.1111/jdv.19007
-
E. Gliwa, A. Goździalska, J. Jaśkiewicz, Wpływ promieniowania UV na skórę, Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego: https://repozytorium.ka.edu.pl/server/api/core/bitstreams/28d2cb62-5d90-4b4a-a4e5-8f642abb9b0d/content;
-
Nurfadilah, Nurfadilah., Fityatun, Usman., Andi, Ulfah, Magefirah, Rasyid., Zulkifli, Zulkifli., Yulfina, Wahdaniah. (2023). Penentuan Nilai SPF (Sun Protecting Factor) Sunscreen Gel Ekstrak Daun Cengkeh (Syzygium aromaticum) Secara In Vitro. Jurnal Mandala Pharmacom Indonesia, doi: 10.35311/jmpi.v9i2.352
-
A. Kryczyk, J. Piotrowska, W. Opoka, B. Muszyńska, Surowce i substancje pochodzenia naturalnego stosowane w fotoprotekcji: https://www.researchgate.net/publication/335433054_Surowce_i_substancje_pochodzenia_naturalnego_stosowane_w_fotopr otekcji